Θεωρίες Προσωπικότητας - Πώς απαντούμε στις συνδυαστικές ερωτήσεις (συνοπτικά)

Οι Θεωρίες Προσωπικότητας, συνήθως εξετάζονται μέσω δύσκολων, συνδυαστικών ερωτήσεων. Ο υποψήφιος, θα πρέπει οπωσδήποτε να έχει επίγνωση 2 στοιχείων:

1)      Οτι συχνά η απάντηση κατανέμεται σε πολλά και διαφορετικά μέρη ενός κεφαλαίου ή ακόμα πιο απαιτητικά, σε πολλά και διαφορετικά κεφάλαια ενός βιβλίου ή 2 βιβλίων.

2)      Οτι η μεθοδολογία μέσω της οποίας πρέπει να προσεγγίσει την απάντηση, είναι μια ιδιαιτέρως απαιτητική υπόθεση και για την οποία, απαιτείται εξάσκηση σε πολλά θέματα συνδυαστικής υφής.

Ας δούμε λοιπόν, με αδρές γραμμές, ένα πιθανό θέμα απο το κεφάλαιο 5 του βασικού συγγράμματος για τις Θεωρίες Προσωπικότητας, το οποίο ασχολείται με τη Φαινομενολογική θεωρία του Rogers. Το ζητούμενο δεν βρίσκεται μονάχα σε αυτά που αναφέρει το παρόν κεφάλαιο,  όσο σε αυτά που θα μας δώσουν τον αρχικό μας προσανατολισμό σε μια πιθανή απάντηση.  

Ως ερευνητής στο χώρο της εκπαίδευσης και γνωστικός ψυχολόγος συνάμα,   με ενδιαφέρει πρωτίστως, να  βοηθώ τους μαθητές και τους αναγνώστες μου, στο κομμάτι της μεθοδολογίας, αναφορικά με το "χτίσιμο" της απάντησής μας σε απαιτητικά θέματα.  

Σας παραθέτω ένα θέμα που έχει τεθεί στο παρελθόν, σε επίπεδο προπτυχιακού: 

"Πώς συνδέονται στην θεωρία του Rogers η υπο-αντίληψη, η άρνηση, η διαστρέβλωση, το άγχος, η ανάγκη για θετική αναγνώριση, η αυτοσυνέπεια, ο εαυτός και η ασυμφωνία".

Στις Θεωρίες Προσωπικότητας, όταν απαντώ σε ένα θέμα για αυτές, θα πρέπει να φέρνω στο νού μου, τα  βασικά στοιχεία με τα οποία ασχολούνται οι θεωρητικοί της Προσωπικότητας, όπως  ΔΟΜΗ (εννοούμε της Προσωπικότητας),  ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ  κτλ

Έχουμε λοιπόν τους εξής όρους:

•           υπο-αντίληψη (διεργασία)
•           άρνηση (διεργασία)
•          διαστρέβλωση (διεργασία)
•           άγχος (διεργασία + ψυχοπαθολογία)
•           ανάγκη για θετική αναγνώριση (διεργασία)
•          αυτοσυνέπεια (διεργασία)
•           εαυτός (δομή)
•           ασυμφωνία (διεργασία)

Στη συνέχεια, μπορούμε να περάσουμε στο επόμενο βήμα του σχεδιασμού της απάντησής μας. Όπως και στη Γνωστική, αυτό το βήμα είναι ο σχεδιασμός για το συνδυασμό όλων αυτών των στοιχείων στην απάντηση. Με κάποιο τρόπο λοιπόν, στην αρχή της επίσημης απάντησης, θα πρέπει να έχω το θεωρητικό μέρος. Δηλαδή θα πρέπει να αναφέρουμε:

•                 κάποια στοιχεία για τα 4 στοιχεία που μελετούν οι θεωρητικοί της προσωπικότητας   (σελ 45 - κεφ 1 - βιβλίο Pervin) 
•                τις βασικές θέσεις του Rogers
•         λίγα λόγια για κάθε έναν απο αυτούς τους επιμέρους όρους

      Στη συνέχεια, θα πρέπει να αναπτύξουμε το κυρίως μέρος της απάντησής μας. Εδώ λοιπόν, πάντοτε πρέπει να εξετάσουμε το εξής ζήτημα: Η απάντηση είναι "έτοιμη" και αυτούσια μέσα στο βιβλίο (περίπτωση 1) ή χρειάζεται να πάρουμε εμείς, τη δική μας υποκειμενική θέση (περίπτωση 2); 

Το συγκεκριμένο θέμα, δεν είναι τόσο «ανοικτό» , ώστε να  ζητά απο εμάς να κρίνουμε και να πάρουμε "υποκειμενική" θέση. Απεναντίας, ζητά μια σωστή "σύνθεση" των στοιχείων του βιβλίου, και δώσουμε μια ερμηνεία για το πώς όλα αυτά δένουν συνεκτικά, χωρίς να χρειάζεται να καταθέσουμε τη δική μας υποκειμενική πρόταση. Ως ερευνητής και συνάμα ως καθηγητής στα κορυφαία φροντιστήρια που ασχολούνται με τις κατακτήριες Ψυχολογίας ΕΚΠΑ για αρκετά χρόνια, θεωρώ οτι αυτού του είδους οι απαντήσεις είναι πιο δύσκολες, σε σχέση με τα «ανοικτά» και υποκειμενικά θέματα της Γνωστικής Ψυχολογίας. Εντούτοις, υπάρχει η περίπτωση, στις εξετάσεις, να τεθεί ένα «ανοικτό» θέμα, όπως αυτά της Γνωστικής Ψυχολογίας των ετών 2015,2016.

Εν κατακλείδι, αυτό που σας συμβουλεύω και για το οποίο φυσικά συμβάλλω και εγώ ως καθηγητής στην Πρόσβαση, είναι το εξής:

1) Άψογη κατηγοριοποίηση των σημαντικών όρων για κάθε έναν απο τους μεγάλους θεωρητικούς της Προσωπικότητας.

2) Συνειδητοποίηση της κριτικής και ΚΥΡΙΩΣ της ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗΣ διάστασης των θεμάτων των Θεωριών Προσωπικότητας, τα οποία όμως (θέματα), ΣΥΝΗΘΩΣ (όχι πάντοτε) φαίνεται να μην είναι τόσο «ανοικτά», όσο ήταν αυτά της Γνωστικής Ψυχολογίας. 

Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται έντονη εξάσκηση και εκπαίδευση στη μεθοδολογία ανάπτυξης ενός συνδυαστικού θέματος.